در این مقاله می‌خواهیم در مورد تجهیزات دیگ بخار صحبت کنیم دیگ بخار چیست و از چه تجهیزاتی تشکیل شده است جهت آشنایی با قطعات مختلف دیگ بخار یا باید را بخار مانند مشعل پرشر سوئیچ سوپاپ اطمینان پمپ آب و غیره صحبت خواهیم کرد.

تجهیزات دیگ بخار

دیگ بخار دارای تجهیزات مختلفی می باشد که هر کدام از این تجهیزات و وظیفه خاص خودش را دارد به عنوان مثال پمپ آب جهت آبگیری دیگ بخار و همچنین تامین آب مورد نیاز دیگ بخار در فرآیند تولید بخار می باشد و همچنین مشعل جهت ایجاد انرژی گرمایی و تبدیل آب به بخار فعالیت می کند.

لوازم و تجهیزات دیگ بخار

از لوازم دیگ بخار می‌توان به مشعل دیگ بخار بدنه دی پمپ دیگ بخار شیر اطمینان شیر تخلیه شیر تغذیه آب نما و لول کنترل اشاره کرد ما در ادامه به توضیح تک تک این قطعات خواهیم پرداخت.

مشعل دیگ بخار

مشعل یکی که از اصلی‌ترین تجهیزات دیگ بخار است و در واقع می‌توان گفت که قطعه‌ای که بیشترین فعالیت را در دیگ بخار بر عهده دارد مشعل می باشد مشعل دیگ بخار با استفاده از ترکیب سوخت و هوا حرارت مورد نیاز جهت تولید بخار را تولید می کند.

مشعل دیگ بخار با سوخت های متفاوتی کار می کند نظیر سوخت گاز طبیعی سوخت گازوئیل مازوت و حتی زغال سنگ و نوع مشعل در مدل‌های تک سوز و دوگانه سوز و سه گانه سوز وجود دارد.

مشعل دیگ بخار

ظرفیت مشعل دیگ بخار

ظرفیت مشعل در دیگ بخار یا دیگ آب گرم پارامتر بسیار مهمی می باشد و در صورتی که یک دیگ بخار دارای مشعل کوچکتر از سایز استاندارد باشد بخار کمتری تولید می کند به عنوان مثال اگر یک دیگ بخار یک تن دارای مشعل با ظرفیت پایین تر باشد به همان اندازه که از مشعل انرژی گرمایی دریافت می کند ، بخار تولید می کند و در واقع یک دیگ بخار یک تن ظرفیت بخار پایین تری را در اختیار شما قرار خواهد داد.

مطابق استاندارد به ازای هر یک تن بخار باید ظرفیت مشعل ۷۵۰ هزار کیلو کالری باشد که البته بعضی از سازندگان از ظرفیت مشعل پایین‌تر استفاده می نماید فراموش نکنید که ظرفیت های مشعل معمولاً بین ۱۵ الی ۲۰ درصد ظرفیت پایین تری دارند به عنوان مثال مشعل ۷۵۰ هزار کیلو کالری تقریباً ۶۵۰ هزار کیلو کالری واقعی در اختیار شما قرار خواهد داد و باید به این درصد که معمولاً ظرفیت مشعل می باشد توجه نمود.

پس با توجه به استاندارد ۷۵۰ هزار کیلوکالری انرژی حرارتی برای هر یک تن بخار می توان به راحتی ظرفیت مشعل مورد نیاز برای دیگ بخار مدنظر را حساب نمود به عنوان مثال برای یک دیگ بخار یک تن که ظرفیت مشعل حداقل ۷۵۰ هزار کیلو کالری باید باشد برای دیگ‌بخار دو تن نیاز به یک مشعل ۱۵۰۰۰۰۰ کیلوکالری می‌باشد.

بدنه دیگ بخار

بدنه دیگ بخار یا محفظه تحت فشار دیگ بخار که آب در داخل آن به جوش می آید و تبدیل به بخار می شود از قسمت های مختلفی مانند کوره شبکه و پوسته تشکیل شده است باید هنگام خرید دیگ‌ بخار به این نکته توجه نمود که ضخامت و ابعاد دیگ بخار باید متناسب با نقشه ی تایید شده شرکت بازرسی مورد تایید اداره استاندارد باشد و همچنین از نظر تعداد لوله و چینش لوله و جنس و ضخامت لوله نیز باید بسیار محتاط بود.

بدنه دیگ بخار که قسمت اعظم آن جوشکاری می باشد باید تمامی جوشکاری ها مورد تست اولتراسونیک یا رادیوگرافی قرار بگیرد و عیب های احتمالی داخل جوش برطرف کردند یکی از عیب های خیلی رایج در جوشکاری پدیده پروسیتی می باشد.

پروسیتی در واقع حفره هایی هستند که در مغز جوش وجود دارد و با چشم غیر مسلح معمولاً قادر به دیدن این نوع مشکلات در مغز جوش نخواهید بود و به دلیل آنکه این حفره ها در درازمدت مستعد رشد و نشتی یا ترکیدگی دیگ بخار می باشند باید توسط دستگاه‌هایی مانند التراسونیک یا روش پرتونگاری این ایرادها را تشخیص و برطرف نمود و به همین دلیل شما هنگام خرید دیگ بخار باید به گواهینامه بازرسی دیگ بخار توجه ویژه داشته باشید و هنگام خرید دیگ بخار حتماً گواهینامه مربوط به دیگ بخار خریداری شده را از سازنده دریافت نمایید.

پمپ دیگ بخار

پمپ دیگ بخار نیز یکی از تجهیزات بسیار مهم در یک دیگ بخار میباشد پمپ دیگ بخار بر اساس ظرفیت دیگ  و همچنین فشار کاری دیگ بخار تعیین می گردد.

بر روی تمامی پمپ های دیگ بخار یک پلاک حاوی مشخصات پمپ مانند دبی پمپ ، حداکثر فشار و دمای مجاز می باشد در دیگ های بخار کوچک با ظرفیت پایین تر از ۵۰۰ کیلوگرم بر ساعت و فشار پایین تر از ۱۰ بار معمولا از پمپ های معمولی استفاده می شود.

ولی در دیگ های بخار بالاتر از ۵۰۰ کیلوگرم بر ساعت با توجه به ظرفیت دیگ باید پمپی را تهیه نمود که دبی مورد نیاز را در فشار کاری دیگ بخار تامین نماید.

هر پمپ آبی دارای یک هد ماکس که نشانگر حداکثر فشار قابل ارائه توسط پمپ می باشد که این رقم باید بالاتر یا برابر با فشار کاری دیگ بخار باشد به عنوان مثال اگر دیگ بخار دارای فشار کاری ۱۰ بار باشد باید حتماً فشار کاری پمپ بالاتر از ۱۰ بار باشد چون در صورتی که دیگ بخار در فشار ۱۰ بار قرار بگیرد و نیاز به آب گیری داشته باشد پمپ توان تزریق آب به داخل دیگ بخار را نخواهد داشت پس بنابراین باید حتماً توان پمپ بالاتر از فشار کاری دیگ بخار باشد.

پمپ آب دیگ بخار

یکی دیگر از مواردی که در پمپ آب دیگ بخار باید دقت نمود دمای مجاز کاری می باشد هر پمپ آب معمولاً دارای پروانه برای به گردش درآوردن آب می باشد که جنس این پروانه از نوع پلاستیک ، جنس برنج یا سایر فلزات می باشد در صورتی که در سیستم خود ، بخار دیگ وارد مخزن کندانس می شود و مجدداً از بخار با دمای بالا استفاده می گردد باید حتماً دقت نمود که جنس پروانه پمپ غیر از پلاستیک باشد چون در صورتی که پروانه پمپ پلاستیکی باشد ذوب میگردد و خراب میشود.

شیر اطمینان یا سوپاپ اطمینان (Safety Valve)

یکی از حساس ترین و مهمترین قطعات هر دیگ بخار شیر اطمینان یا سوپاپ اطمینان دیگ بخار می باشد و وجود آن بر روی هر نوع دیگ بخاری الزامی است که معمولاً هر بویلر بخار یک یا دو شیر اطمینان با توجه به ظرفیت دیگ بخار و سایز شیر اطمینان نصب می باشد.

کارکرد شیر اطمینان به این صورت است که در صورتی که تمامی قطعات کنترلی دیگ بخار از کار بیفتند و مشعل باعث بشود که فشار دیگ بخار به بالاتر از فشار کاری برسد سوپاپ عمل کرده و باعث می شود بخار اضافی یا فشار اضافی را از طریق خود تخلیه نماید و باید به این مورد دقت کرد که سایز سوپاپ اطمینان باید متناسب با ظرفیت دیگ بخار باشد.

به عنوان مثال اگر بر روی یک دیگ بخار سه تن که نیاز به سوپاپ ۲ اینچ می باشد می‌توان یک سوپاپ سایز یک اینچ قرار داد و در صورتی که دیگ بخار قطعات کنترلی خود را از دست بدهد میزان بخار تولیدی دیگ بیشتر از میزان بخار خروجی از سوپاپ اطمینان خواهد بود و با آن که سوپاپ عمل کرده باز فشار دیگ بخار افزایش پیدا میکند و احتمال انفجار دیگ بخار وجود دارد. پس باید سایز سوپاپ متناسب با ظرفیت دیگ بخار باشد.

سوپاپ اطمینان دیگ بخار

در تمامی کارخانه ها و صنایع مختلف که از دیگ بخار در خط تولید خود استفاده می نمایند باید به صورت مرتب و دوره ای از صحت کارکرد شیر اطمینان حاصل شود چون عدم کارکرد سوپاپ اطمینان احتمال ایجاد خسارات جبران ناپذیری وجود دارد.

توجه داشته باشید که بهتر است سوپاپ به‌طور مرتب تحت کنترل قرار بگیرد تا رسوبات ایجاد شده در طول زمان باعث اختلال در عملکرد آن نشوند.

شیر تخلیه دیگ بخار

شیر تخلیه دیگ بخار نیز یکی از تجهیزات دیگ بخار می باشد که در زیر دیگ بخار نصب میشود از این شیر برای دفع رسوبات آب و همچنین تخلیه نمودن آب دیگ استفاده خواهد شد شیر تخلیه در سایزهای مختلفی تولید می شوند که باید بر اساس ظرفیت دیگ بخار شیر متناسب با ظرفیت آن نصب نمود.

شیر تغذیه دیگ بخار

یکی دیگر از تجهیزات دیگ بخار شیر تغذیه می باشد که از طریق آن آب وارد مخزن دیگ بخار خواهد شد سایز شیر تغذیه دیگ بخار متناسب با سایز پمپ و ظرفیت دیگ بخار می باشد دیگ بخار معمولاً در مدل های مختلف تولید می گردند.

آبنمای دیگ بخار

آبنما  وسیله ای است که میزان آب داخل دیگ بخار را نشان می دهد. آبنما در مدل های مختلفی مانند آبنمای شیشه ای و آب نمای مغناطیسی تولید می شوند از بهترین نوع آبنما ها می توان به آب نمای مغناطیسی اشاره نمود که در داخل آبنما یک شناور مغناطیسی قرار دارد که با توجه به سطح آب داخل دیگ باعث می شود پولکی های روی آب نما تغییر رنگ داده و میزان آب داخل دیگ را مشخص نماید تعداد آبنما با توجه به ظرفیت دیگ بخار می تواند متفاوت باشد.

آبنما دیگ بخار

مطابق استاندارد ملی و همچنین استاندارد جهانی برای دیگ های بخار با ظرفیت بیشتر از ۱۴۵ کیلوگرم در ساعت بخار باید حداقل ۲ عدد آبنما استفاده نمود یکی از روش هایی که می توان به استاندارد بودن یک دیگ بخار در سایزهای بزرگ پی برد ، تعداد آبنما های نصب شده بر روی دیگ بخار می باشد در صورتی که ظرفیت دیگ بالاتر از ۱۴۵ کیلوگرم بر ساعت باشد و دارای یک عدد آبنما باشد مطمئن شوید که آن دیگ فاقد استاندارد می باشد.

لول کنترل دیگ بخار

لول کنترل یا کنترل کننده سطح آب دیگ بخار قطعه ای است که میزان آب داخل دیگ بخار را کنترل می نماید لول کنترل یا کنترل کننده سطح آب در مدل های متفاوت وجود دارند که شایعترین این مدلها اصطلاحاً کله‌گاوی نام دارد در این لول کنترل یک توپی یا شناور در داخل قطعه می باشد که با توجه به میزان سطح آب توپی بالا و پایین می آید و با بالا و پایین رفتن توپی کنتاکتور یا جیوه های متصل به پمپ آب و مشعل را روشن و خاموش می نماید.

لول کنترل دیگ بخار

کنترل کننده سطح آب درست در ارتفاعی از دیگ بخار قرار می گیرد که سازنده در نظر دارد حداقل سطح آب در آن محدوده باشد لول کنترل در واقع مغز دیگ‌بخار می باشد و با توجه به ابعاد دیگ بخار معمولاً در دیگ بخار های بالاتر از ۵۰۰ کیلوگرم بر ساعت بیشتر از یک عدد لول کنترل استفاده می شود.

لول کنترل در صورتی که آب دیگ بخار به سطح حداقل برسد به پمپ دیگ بخار دستور می‌دهد تا آبگیری انجام دهد و زمانی که آبگیری مورد نظر انجام شد با تغییر مکان توپی ( شناور ) داخل لول کنترل ، پمپ آب خاموش و مشعل روشن خواهد شد.

مدل لول کنترلهای کله گاوی به دلیل داشتن توپی در داخل قطعه با توجه به میزان سختی آب احتمال سوراخ شدن توپی وجود دارد به همین دلیل معمولا در دیگ بخار ها از دو لول کنترل استفاده می شود که لول کنترل دوم نقش اورژانسی را انجام ایفا می کند.

باید به طور مرتب به عملکرد قابل کنترل بررسی شود چون یکی از دلایل انفجار دیگ بخار کمبود آب در داخل دیگ می باشد.

در این مقاله سعی کردیم به صورت مختصر قطعات مختلف را بررسی کنیم و عملکرد و نقش هر کدام را به صورت مختصر توضیح دهیم امیدواریم که این مقاله مفید واقع شده باشد.